Cosmetisch gynaecoloog Joke Haartsen behandelt ook veel vrouwen die ondanks ernstige klachten na een bevalling niet in aanmerking komen voor verzekerde zorg. 

“Niet meer naar yoga, niet meer zwemmen en maxi-tampons die er zomaar uitvallen." Invaliderende klachten die niet onder de medisch verzekerde zorg vallen. “Dat vind ik raar. Deze klachten ontstaan door een bevalling, het is medisch objectiveerbaar en het valt niet onder verzekerde medische zorg. Dat is toch echt heel raar?”

Super-specialisatie in cosmetische gynaecologie

Bij wiemooiwilzijn hebben we een sterke voorkeur voor een groepje artsen, Joke Haartsen is daar een van. Wat haar tot een van onze favorieten maakt, is haar super-specialisatie in de cosmetische gynaecologie. Los daarvan is het een hele sympathieke vrouw met een zuiver ethisch kompas, iets dat in de wensgeneeskunde niet altijd vanzelfsprekend is.

In de afgelopen jaren hebben we vaker contact gehad, zo maakten we onder andere een mooie podcast aflevering over de Vagijn en een item over laser voor vaginale verstrakking voor Vrouw.

De afgelopen jaren zijn de werkzaamheden van Joke veranderd. Hoewel ze nog steeds in dezelfde sector werkt, is haar werkwijze en de verhouding tussen het aantal cosmetische en medische behandelingen dat ze uitvoert, veranderd. Waar ze eerst voornamelijk schaamlipcorrecties uitvoerde, voert ze nu een evenredig aantal herstellende operaties uit om klachten na een bevalling te verhelpen. 

“In het begin vond ik het best lastig om tegen mensen te zeggen dat ze niets aan hun uiterlijk moesten laten veranderen. Mijn focus ligt nog meer dan voorheen op het bieden van behandelingen waar mensen echt baat bij kunnen hebben. En dat kan dan best betekenen dat ik iemand niet opereer.” Ze geeft aan dat ze beter heeft geleerd om te gaan met patiënten die een cosmetische behandeling willen, waarvan zij denkt dat die niet nodig is.

Een goed voorbeeld hiervan is wanneer vrouwen met vergrote schaamlippen en klachten zoals eczeem bij haar komen. Ze kiest er liever voor om het primaire probleem aan te pakken. “Eerst dat eczeem, misschien dat een ingreep daarna al niet meer nodig is omdat de klachten zijn verminderd." “Elke operatie, hoe klein de risico’s ook zijn, is een ingreep die je niet zomaar moet doen.”

BDD en cosmetische schaamlipcorrectie

“Ik kom ook vrouwen tegen die een operatie overwegen vanwege emotionele problemen, zoals een slecht zelfbeeld. Dat vertellen mensen meestal niet meteen tijdens een consult, maar als ik dat vermoed, adviseer ik eerst hulp bij het onderliggende probleem. Anders kan een cosmetische ingreep juist averechts werken en de oorspronkelijke problemen verergeren.”

Ongeveer 2% van de bevolking heeft BDD, een ziekelijke preoccupatie met het uiterlijk. Cijfers variëren in de verschillende onderzoeken, en lopen soms zelf hoger op, maar zo’n 15% van de mensen die een cosmetische ingreep overwegen zou BDD hebben. Onderzocht is ook of een cosmetische ingreep bijdraagt aan een beter zelfbeeld bij mensen met BDD. Bij 72% is er geen verbetering en bij 16,3% zelfs verergering van de klachten.

Geluksgevoel na cosmetische ingreep is tijdelijk

De juiste intrinsieke motivatie voor een cosmetische ingreep is belangrijk. Wanneer je een ingreep overweegt omdat je partner dat mooi vindt of omdat je denkt aan een bepaald schoonheidsideaal te moeten voldoen, zijn dat extrinsieke motivaties. En ook dan kan een cosmetische ingreep heus een geluksgevoel creëren, maar dat is tijdelijk. Uiteindelijk zal de ingreep niet bijdragen aan een betere relatie met je partner of je leven leuker maken. 

“Er zijn mensen die ontzettend gelukkig worden van nieuwe kleren kopen, totdat het in de kast hangt en dan is het klaar. Met cosmetische ingrepen is dat niet anders.", aldus Joke. 

In haar praktijk ziet ze dat er ook misverstanden bestaan over de aard van cosmetische ingrepen en hun herstelperiode. Er wordt te makkelijk gedacht over dergelijke ingrepen waardoor de ingreep zelf, maar ook het herstel, vaak veel zwaarder en pijnlijker is dan gedacht.

Ernstig invaliderende klachten na bevalling niet vergoed

Vrouwen die klachten hebben na een bevalling, zoals verzakkingen of het scheuren van spieren rondom de vagina, bezoeken ook het spreekuur van Joke. Deze klachten variëren van het verliezen van tampons en luchtverlies tot problemen met de stoelgang. “Dit soort klachten worden vaak niet erkend als medische indicaties die onder de zorgverzekering vallen, wat ik echt heel raar vind, aangezien ze duidelijk veroorzaakt worden door een bevalling.”

De grote verzakkingen, waarbij de blaas en baarmoeder verzakt zijn, vallen onder de verzekerde zorg. Vrouwen die daar mee op het spreekuur komen, verwijst Joke dan ook door naar het ziekenhuis. Maar de achterwand verzakkingen en andere schade na  bevalling, daarmee kom je niet in aanmerking voor vergoeding. 

De bekkenbodemmatjes

Joke vertelt over de ontwikkelingen in de gynaecologie. Als je je 50 jaar geleden met een verzakking meldde, werd meteen de hele boel opgehesen. Zo een operatie, bleek later, houdt echter maar 10 tot 15 jaar. Er waren veel recidieven en de ingreep kan niet oneindig herhaald worden. “Daar is dat hele matjes verhaal van gekomen, met al die complicaties.”

De IGJ meldt hierover dat zij veel complicaties hebben geregistreerd met de bekkenbodemmatjes. De problemen die vrouwen kregen zijn onder andere pijn en het gevoel dat zij het matje naar buiten voelden komen. Soms groeit de huid van de vagina niet goed over het matje heen waardoor het matje ‘zichtbaar’ werd.

Gezien alle complicaties met de bekkenbodemmatjes wordt er nu terughoudend geopereerd. En daar moet een gulden middenweg voor gevonden worden. Het ophangen van de baarmoeder of het opereren aan de blaas, dat zijn operaties waar ook ik van denk, daar moet je terughoudend mee zijn. Maar die achterwand verzakkingen jongens, dat is vaak een solitair probleem. En voortdurend invaliderend. En dat wordt in de gynaecologie op één hoop gegooid.”

Veel slechte artsen die schaamlipcorrecties uitvoeren

Wanneer het gesprek weer op de schaamlipcorrecties - ook wel labiaplastiek, labiaplastie, of labiareductie genoemd - komt, merkt Joke op dat er vooral in de esthetische zorg veel slechte artsen actief zijn. Er is te weinig toezicht en veel artsen hebben niet de juiste opleiding of ervaring om bepaalde ingrepen uit te voeren. 

Een schaamlipcorrectie moet zorgvuldig worden uitgevoerd met aandacht voor de anatomie van de patiënt. Daar wordt vaak geen rekening mee gehouden. “Deze patiënten zie ik met regelmaat op mijn spreekuur met complicaties die ik zo goed als mogelijk probeer te herstellen, maar vaak kan dat niet eens.”

Dat de leidraad voor labiareducties al sinds 2008 niet meer is herzien, helpt ook niet. Absolute lariekoek, staat er in volgens Joke. Ze wil haar beroepsgenoten niet afvallen, maar ze heeft dit al meerdere keren aangekaart bij de beroepsgroep en daar is tot op heden niks mee gedaan. 

De toekomst van cosmetische gynaecologie 

Voor de toekomst zou ze graag zien dat er meer voorlichting komt op scholen. Over hoe de ‘normale’ vulva eruit ziet en hoeveel variatie daar in zit. “Daar kan een hoop onzekerheid mee worden voorkomen.” Daarnaast moet er ook meer scholing komen voor artsen in deze tak van zorg om de onnodige complicaties, zoals zij die op haar spreekuur voorbij ziet komen, in de toekomst te voorkomen.

Dit artikel is niet gesponsord.